107 rocznica ogłoszenia niepodległości Białoruskiej Republiki Ludowej.

📻 Zapraszamy do przesłuchania wywiadu prof. dr hab. Jerzego Grzybowskiego dla Radia Racyja z okazji 107 rocznicy ogłoszenia niepodległości Białoruskiej Republiki Ludowej:

KLIKNIJ TUTAJ

Poniżej przedstawiamy szkic historyczny autorstwa prof. dr hab. Jerzego Grzybowskiego, który pomoże lepiej zrozumieć kontekst i znaczenie rocznicy:

25 marca 1918 r. w Mińsku proklamowano niepodległość Białoruskiej Republiki Ludowej (BRL). Akt 25 marca miał charakter niepodległościowy, bowiem władze świeżo utworzonej BRL zrywały wszelką zależność Białorusi od Rosji. Po raz pierwszy w dziejach proklamowano białoruskie państwo narodowe, które nawet w nazwie posiadało białoruskość.

Jednak dążeniom niepodległościowym Białorusinów nie było dane się spełnić. Do proklamowania BRL doszło w chwili, kiedy ziemie białoruskie stanowiły pole bitwy: najpierw między Rosją a Niemcami, za zaraz potem – między Polską a Rosją bolszewicką. Wszystko to nie sprzyjało białoruskim aspiracjom niepodległościowym. W celu postawienia sprawy białoruskiej na porządku dziennym bieżącej polityki międzynarodowej działacze BRL gorączkowo rozglądali się za ewentualnym sprzymierzeńcem. Szukali oparcia zarówno w mocarstwach światowych, jak i sąsiadach Białorusi – Polsce i Litwie.

W konsekwencji BRL nie przetrwała. Po zakończeniu I wojny światowej na mapie Europy zabrakło państwa o nazwie Białoruś. Młody ruch białoruski musiał stawić czoła nieporównanie mocniejszym wpływom polskim i rosyjskim, a państwa te reprezentowały pogląd, że tereny Białorusi są ich historyczną własnością. Działacze BRL nie zdołali przejąć kontroli nad własnym terytorium, a utworzone przez nich organy państwowe nie były w stanie funkcjonować samodzielnie. Prawdziwe wyzwanie stanowił dla nich brak poparcia ludności białoruskiej. Ze względu na niski poziom świadomości narodowej chłopi białoruscy nie zdawali sobie sprawy z doniosłości zachodzących wydarzeń. Do idei niepodległościowej dojrzała zaledwie nieliczna część społeczeństwa – inteligencja narodowa.

Wbrew pozorom wysiłek działaczy BRL przyniósł jednak pewne efekty. Proklamowanie BLR dało impuls dalszym staraniom Białorusinów o własny byt państwowy. Za sprawą polityków BRL kwestia białoruska przestała być problemem wewnętrznym jednego państwa, a urosła do rangi międzynarodowej. Po raz pierwszy w dziejach Białoruś poczyniła próbę wystąpienia na arenie światowej nie jako przedmiot, lecz podmiot polityki międzynarodowej. Mimo że próba utworzenia państwa białoruskiego zakończyła się niepowodzeniem, to torowała ona drogę dla kolejnych inicjatyw niepodległościowych.