Nowa rzeczywistość – nowe instrumentarium badawcze
Ambikolonializm to nowatorskie pojęcie, które opisuje dynamikę wielowiekowej wymiany wpływów kulturowych i symbolicznych, charakterystycznej dla rosyjskiego kolonializmu w Ukrainie.
Termin ten wprowadziła historyczka sztuki Svitlana Biedarieva w swojej książce „Ambicoloniality and War: The Ukrainian-Russian Case”, wydanej w 2024 roku. Specjalnie dla słownika, poświęconego pracy z pamięcią, badaczka przygotowała artykuł, w którym omawia kluczowe cechy ambikolonialności oraz jej znaczenie dla zrozumienia przyszłych relacji.
Koncepcja ambikolonialności służy do opisu obecnej sytuacji, w której Ukraina stała się przedmiotem obsesyjnego pożądania Rosji, podczas gdy Rosja, pragnąc okupować Ukrainę, sama stała się obiektem symbolicznego wpływu ze strony Ukrainy.
Kluczowe cechy ambikolonializmu:
- wieloletnie wzajemne oddziaływanie w kontekście wspólnej granicy / pogranicza;
- agresor / kolonizator ulega wpływom własnych działań i propagandy, tracąc kontrolę nad rzeczywistością;
- odejście od tradycyjnego modelu relacji imperium-kolonia.
W przeciwieństwie do tradycyjnych relacji władzy między imperiami a koloniami, które charakteryzowały się dystansem przestrzennym, stosunki ukraińsko-rosyjskie rozwijały się w kontekście wspólnej granicy / pogranicza i obejmowały wielowiekowe wzajemne oddziaływanie.
Obecna inwazja, postrzegana przez Rosję jako element walki o władzę, jest analizowana jako część szerszego procesu ambikolonialnego. W tym procesie agresor ulega wpływom własnych kolonialnych działań i propagandy, co prowadzi do utraty kontroli nad postrzeganiem rzeczywistości.