„Raport z Auschwitz” – prof. Grzegorz Gąsior poleca seans w Instytucie Słowackim

W dniu 7 kwietnia 1944 r. dwóch słowackich Żydów, Rudolf Vrba i Alfréd Wetzler, zbiegło z obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Ich szczegółowy raport zawierający dokładny opis funkcjonowania obozu i informacje o zorganizowanym systemie masowego mordowania Żydów przedostał się na Zachód.

Już wcześniej informacje o zagładzie ludności żydowskiej dokonywanej przez III Rzeszę docierały na Zachód, przyjmowane były jednak z niedowierzaniem. Tak było z raportem Jana Karskiego, kuriera Polskiego Państwa Podziemnego, który bezskutecznie próbował przekonać do podjęcia działań w tej sprawie prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina Delano Roosevelta.

Raport Vrby i Wetzlera wywołał ogromny odzew w brytyjskich i amerykańskich mediach. Skłonił też papieża Piusa XII, prezydenta Roosevelta i króla Szwecji Gustawa V do wezwania regenta Węgier, Miklósa Horthy’ego, aby wstrzymał deportacje węgierskich Żydów do obozów w Generalnym Gubernatorstwie. 

W lipcu 1944 r. Horthy faktycznie przerwał deportacje. Zostały one wznowione dopiero jesienią po jego obaleniu przez Niemców. Kilkumiesięczna przerwa w wywózkach przyczyniła się jednak niewątpliwie do ocalenia wielu ludzkich istnień.

Historia raportu Vrby i Wetzlera stała się kanwą dla filmu „Raport z Auschwitz” (2020) w reżyserii Petera Bebjaka, który będzie można obejrzeć w czwartek 10 kwietnia 2025 r. o godz. 17:30 w Instytucie Słowackim w Warszawie przy ul. Krzywe Koło 12/14a.