Seminarium naukowe: (De)konstrukcje: konwersyjność modeli pogranicza w polskiej i ukraińskiej literaturze pierwszej połowy XX wieku. Podsumowanie projektu realizowanego w ramach programu NAWA „Polonista”

Zapraszamy serdecznie na seminarium podsumowujące projekt badawczy realizowany w ramach programu NAWA „Polonista” – w trybie mieszanym!

Data: 6 czerwca 2025 r.

Godzina: 15:00

Miejsce: sala 3.037, Wydział Lingwistyki Stosowanej, Instytut Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej UW (Wejście od strony ul. Dobrej, III piętro, drugi korytarz po prawej stronie w “kolorowej części” budynku)

Wyniki badań przedstawi prof. dr hab. Olexiy Sukhomlynov 

Link do spotkania online: https://meet.google.com/qwu-vqhg-hhd 

Seminarium będzie poświęcone zasadom interpretacji tekstów oraz analizie modeli literackich w twórczości ukraińskich pisarzy Iryny Wilde i Ułasa Samczuka.

Główne pytania badawcze:

• Jak konstruowane są modele literackie pogranicza w tekstach polskich i ukraińskich?
• Jak wpływają one na tożsamość pisarzy i bohaterów literackich?
• Co daje dekonstrukcja tych modeli z wykorzystaniem metodologii postkolonialnej?

Projekt badawczy koncentruje się na analizie literackiego pogranicza polsko-ukraińskiego w pierwszej połowie XX wieku, traktowanego nie tylko jako przestrzeń geograficzna, lecz także jako złożony fenomen aksjologiczny i semantyczny, kształtowany przez historię, pamięć i napięcia kulturowe.

Celem jest dekonstrukcja utrwalonych modeli pogranicza – ujawnienie wieloperspektywiczności, sprzeczności i alternatywnych znaczeń w literaturze obu narodów. Badanie skupia się na sposobach konstruowania obrazów Innego, kształtowaniu się tożsamości (autorów i postaci literackich) oraz mechanizmach interferencji kulturowej.

Materiał obejmuje szerokie spektrum tekstów – od powieści, opowiadań, esejów po dramaty – autorów polskich (m.in. Buczkowski, Odojewski, Schoferowa) oraz ukraińskich (m.in. Wilde, Samczuk, Łypa), w których pojawiają się mity, stereotypy i symbole związane z pograniczem.

Metodologia projektu opiera się na interdyscyplinarnym podejściu, łączącym analizę literacką, teorię postkolonialną, komparatystykę, imagologię i biografistykę, z naciskiem na hermeneutykę i dekonstrukcję wg Derridy. Pozwala to odsłonić ukryte znaczenia, napięcia binarne i wieloznaczności, a także reinterpretować teksty w kontekście doświadczeń społeczności uwikłanych w kolonializm, imperializm czy dominację kulturową.

W trakcie realizacji projektu podjęto próbę identyfikacji składników modeli literackich pogranicza oraz analizy wpływów pograniczności i wielikulturowości na tożsamość jednostkową i zbiorową. W ramach badań szczególną uwagę poświęcono zrozumieniu, jak te zjawiska kształtują sposób postrzegania siebie i innych, zarówno na poziomie jednostki, jak i w kontekście szerszych grup społecznych. Ponadto, w celu reinterpretacji przestrzeni literackiej, zastosowano metodę dekonstrukcji, która umożliwiła głębsze przemyślenie i przeformułowanie tradycyjnych granic literackich, prowadząc do odkrycia nowych możliwości w kreowaniu i rozumieniu tekstów literackich.

Projekt nie tylko bada mechanizmy tworzenia literackiego pogranicza, lecz także przyczynia się do refleksji nad historyczno-kulturowymi relacjami polsko-ukraińskimi, wskazując na możliwości dialogu, reinterpretacji i przezwyciężania stereotypów.

Jeśli interesują Cię tematy pogranicza, literatury, wielokulturowości i teorii postkolonialnej – to seminarium jest dla Ciebie!