Aktywność naukowa

W Instytucie Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej prowadzone są badania z zakresu kultury, historii, języka i literatury krajów regionu, co znakomicie wpisuje się w misję UW w zakresie wskazanej powinności naszego Uniwersytetu wobec Regionu ESW. Badania są  realizowane zarówno w ramach indywidualnych projektów badawczych, jak i w ramach projektów zespołowych, finansowanych w znacznym stopniu ze środków zewnętrznych (m.in. granty Narodowego Centrum Nauki, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej i wiele innych).

Pokłosiem tych badań są liczne publikacje pracowników w postaci monografii autorskich i wieloautorskich, rozdziałów w pracach zbiorowych, artykułów w czasopismach naukowych. Obecnie dorobek publikacyjny Instytutu liczy blisko 50 monografii autorskich i kilka tomów zbiorowych, autorzy których poruszają ważne i dotąd nieznane zagadnienia poświęcone kulturze Regionu.

W Instytucie wyszły pionierskie prace z historii i kultury Białorusi (J. Grzybowski, Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch niepodległościowy w latach 1939-1956, Warszawa 2011; . Moskwin, Kształtowanie się i rozwój Białoruskiego Teatru Narodowego: 1920-1930, Warszawa 2013; V. Shved, J. Grzybowski, Historia Białorusi od czasów najdawniejszych do roku 1991, Warszawa 2020; J. Getka, J. Darczewska, Na drodze do wolności. Białoruska partyzantka kulturowa w przestrzeni publicznej w intrenecie, Warszawa 2021), państw bałtyckich (J. Grzybowski, Emigracja zarobkowa z Polski na Łotwę i do Estonii w latach 1928 – 1939, Warszawa 2021), Czech i Słowacji (G. Gąsior, Praska wiosna w Bratysławie, Warszawa 2015; G. Gąsior, Polityka narodowościowa państwa na czechosłowackim Śląsku Cieszyńskim w latach 1920–1938, Warszawa 2020), języka i kultury pogranicza polsko-białorusko-ukraińskiego (J. Getka, Polskojęzyczne druki bazyliańskie (XVIII w.), Warszawa 2013; J. Getka, Język „Nauk Parafialnych” (1794) – ukraiński wariant prostej mowy końca XVIII wieku, Warszawa 2012; J. Getka, U progu modernizacji. Ruskojęzyczne drukarstwo bazyliańskie xviii wieku, Warszawa 2017), kultury Niemiec (M. Brzezińska, Spektakl – granica – ekran. Mur berliński w filmie niemieckim, Katowice 2014), pogranicza polsko-niemieckiego (J. Szlachta-Ignatowicz, Pograniczny charakter przemysłowego górnego śląska w perspektywie współczesnej literatury tożsamościowej, Katowice 2019), stosunków polsko-niemieckich (K. Karwowska, Wypędzeni do raju. Portret własny późnych przesiedleńców z Polski w literaturze polskiej w Niemczech, Warszawa 2016), kultury Ukrainy (R. Kramar, Przemyska “jesień życia” (1920-1947) Ulany Krawczenko, Warszawa 2021, Ruś porwana? Rosyjska wojna o tożsamość Ukrainy, red.: J. Getka, J. Darczewska, Warszawa 2022) i Rosji (E. Janczuk, Język poetycki Mariny Cwietajewej. Gra słów i sensów, Warszawa 2013; I. Krycka-Michnowska, O sobie, o Rosji, o duszy rosyjskiej. Dzienniki Zinaidy Gippius, Warszawa 2016), historii Kościoła prawosławnego i greckokatolickiego (J. Grzybowski, W służbie Rzeczypospolitej. Duszpasterstwo wojskowe wyznania prawosławnego w Wojsku Polskim w latach 1919 – 1949, Warszawa 2016; J. Grzybowski, Arcybiskup generał brygady Sawa (Sowietow) 1898–1951: duszpasterz, żołnierz, obywatel, Warszawa 2021; B. Wójtowicz-Huber, “Ojcowie narodu”. Duchowieństwo greckokatolickie w ruchu narodowym Rusinów galicyjskich (1867-1918), Warszawa 2007).

W przygotowaniu znajdują się inne monografie o charakterze kulturoznawczym i historycznym z zakresu kinematografii, języka i literatury krajów Regionu.

Instytut posiada własne serie wydawnicze: „Druga Europa” i „Europa Środkowo-Wschodnia w perspektywie interdyscyplinarnej”, a także dwa czasopisma, które znajdują się na liście punktowanych wydań naukowych – „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej” (od 2007 r.) i „Przegląd Środkowo-Wschodni” (od 2016 r.). W Instytucie działają pracownie i zespoły badawcze, których problematyka rozszerza wybrane obszary badań prowadzonym przez jednostkę w zakresie badań filmoznawczych, pogranicza, historii i kontaktów kulturowych w Regionie Europu Środkowo-Wschodniej.

Przejawem aktywności naukowej naszego zespołu jest prowadzony przez Instytut konkurs na najlepszą monografię naukową z zakresu kultury białoruskiej i ukraińskiej im. Melecjusza Smotryckiego. Kapituła konkursu działa pod patronatem honorowym JM Rektora Uniwersytetu Warszawskiego. Konkurs jest adresowanych do badaczy zajmujących się szeroko rozumianą tematyką ukraińską i białoruską.

Współorganizujemy i organizujemy panele i konferencje naukowe, których tematyka odpowiada na bieżące wyzwania kulturowe w Regionie Europy Środkowo-Wschodniej. W corocznych konferencjach biorą udział naukowcy z różnych ośrodków naukowo-badawczych i akademickich z Polski i zagranicy: z Białorusi, Litwy, Łotwy, Słowacji, Ukrainy, Bułgarii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Wielkiej Brytanii, Włoch czy Francji.

W działalności naukowej stawiamy na współpracę międzynarodową. Instytut utrzymuje ścisłe kontakty naukowe z wieloma zagranicznymi ośrodkami naukowo-badawczymi. Zainicjowaliśmy szereg umów o współpracy naukowej Uniwersytetu Warszawskiego z uczelniami i ośrodkami naukowymi w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii, Litwie i Ukrainie. Wśród naszych stałych partnerów znajdują się m.in. Biblioteka Białoruska im. Franciszka Skaryny w Londynie, Białoruski Instytut Nauki i Sztuki w Kanadzie, Uniwersytet w Poczdamie, Europejski Uniwersytet Humanistyczny w Wilnie, Żytomierski Uniwersytet Państwowy im. Iwana Franki.

O randze osiągnięć naukowych pracowników Instytutu świadczą liczne nagrody za osiągnięcia naukowo-badawcze, otrzymane granty na prowadzone badania naukowe, a także awanse naukowe pracowników naszej jednostki. W ciągu ostatnich kilku lat 10 pracowników uzyskało stopnie i tytuły naukowe, w tym 2 – tytuł profesora, 4 – stopień doktora habilitowanego i 6 – doktora.

Działalność naukowa pracowników Instytutu Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej ma wpływ na kształtowanie programów nauczania – w oparciu o nią powstaje program wykładów monograficznych oferowanych w jednostce.

Nasi pracownicy uczestniczą w pracy organizacji i stowarzyszeń: Stowarzyszenia Studiów Ibero–Slawistycznych CompaRes, Polskiego Towarzystwa Semiotycznego, Białoruskiego Towarzystwa Historycznego, Association of Adaptation Studies – AAS. De Montfort University, Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, Stowarzyszenia Germanistów Polskich, Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych, Towarzystwa „Progressives Netzwerk Polen-Deutschland 2020”.

Aktualnie realizowane projekty naukowe

Projekty finansowane ze środków zewnętrznych

FNP – ”Welcome to Polszcza!” Analysis of the integration of young Poles and Ukrainians after 24/02/2022 for encouraging the adaptation of Ukrainian students in Poland. – prof. dr hab. Joanna Getka, prof. Hałyna Naienko, dr Monika Grącka, dr Rostysław Kramar

 

Zakończone projekty naukowe

Projekty finansowane ze środków zewnętrznych

1. NCN Opus 16 – Sezonowa emigracja zarobkowa z Polski do Łotwy i Estonii (1932-1939) – dr hab. Jerzy Grzybowski
2. NCN Sonata 12 – Polityka państwa czechosłowackiego wobec mniejszości narodowych na czechosłowackim Śląsku Cieszyńskim w latach 1920-1938 – dr Grzegorz Gąsior
3. NCN Sonata 4 – „Ruskojęzyczne” wydania bazyliańskie (XVIII w.) – dr hab. Joanna Getka
4. MNiSW Diamentowy Grant – Alfabet jako element emancypacji etniczno-narodowej w Monarchii Habsburskiej na przykładzie ukraińskiego ruchu narodowego (1808-1914) – mgr Kamil Dwornik
5.  MNiSW Grant Promotorski – Charakterystyka języka „Nauk Parafialnych” („Nauki Parochialnyja”) – zabytku piśmiennictwa ruskiego z końca XVIII w. – dr hab. Joanna Getka

Projekty BST

1. 1. Specyfika tożsamościowa obszaru Międzymorza w świetle rozpoznań literatury XX w. – prof. dr hab. Aleksander Wirpsza
   2. Ruch białoruski w Republice Łotewskiej w latach 1918-1945 – dr hab. Jerzy Grzybowski
   3. Dzieje Kościoła prawosławnego w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX-XX w. – dr hab. Jerzy Grzybowski
   4. Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie, historia, kultura, język III – dr hab. Joanna Getka
   5. „Ruskojęzyczne” druki bazyliańskie (XVIII wieku) IV –  dr hab. Joanna Getka
   6. Białoruska emigracja XX wieku: dyskurs literacki i kulturowy – dr hab. Andrej Moskwin
   7. Stosunki polsko-litewskie w XX wieku – dr Joanna Kozłowska
   8. Rola czeskich organizacji „obronnych” na czechosłowackim Śląsku Cieszyńskim w kształtowaniu polityki narodowościowej w okresie międzywojennym. – dr Grzegorz Gąsior
   9. Historia filmu w Europie Środkowo-Wschodniej – perspektywy i konteksty – dr Marta Brzezińska-Pająk
   10. Językowy obraz świata na tle zmian o charakterze semiotycznym we współczesnych językach narodowych – dr Olga Lesicka
   11. Encyklopedia historii Grodna – prof. dr hab. Viachaslau Shved
   12. Rosyjska emigracja literacka – dr hab. Iwona Krycka-Michnowska
   13. Kobieta w rosyjskiej literaturze i kulturze – dr hab. Iwona Krycka-Michnowska
   14. Specyfika tożsamościowa obszaru międzymorza w świetle rozpoznań literatury XX w. – prof. dr hab. Aleksander Wirpsza
   15. Polski Wschód – dr hab. Jan Koźbiał, prof. UW
   16. Ruch białoruski w Republice Łotewskiej w latach 1918-1945 – dr hab. Jerzy Grzybowski
   17. „Ruskojęzyczne” druki bazyliańskie (XVIII wieku) II – dr hab. Joanna Getka
   18. Współczesny dramat wschodniosłowiański (białoruski, ukraiński, rosyjski): najnowsze tendencje – dr hab. Andrej Moskwin
   19. Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie: historia, kultura, język – dr hab. Joanna Getka
   20. Stosunki polsko-litewskie w XX wieku – dr Joanna Kozłowska
   21. Konserwatywny nurt w literaturze ukraińskiej okresu międzywojennego – dr Rostysław Kramar
   22. Rola czeskiego stowarzyszenia „Slezská Matice osvěty lidové” w kształtowaniu polityki narodowej w okresie międzywojennym na czechosłowackim Śląsku Cieszyński – dr Grzegorz Gąsior
   23. Film polski i niemiecki w kontekście praktyk inwigilacji: formuły-narzędzia-adaptacje – dr Marta Brzezińska-Pająk

Projekty DSM

1. Alfabet jako element emancypacji etniczno-narodowej… – kontynuacja badań – mgr Kamil Dwornik
2. Alfabet jako element emancypacji etniczno-narodowej… – kontynuacja badań II – mgr Kamil Dwornik
3. Specyfika tłumaczenia współczesnych naukowych prac historycznych w parze języków polski-czeski na przykładzie tekstów z zakresu historii XX w. – dr Ludmila Lambeinová
4. Dyskusja nad latynizacją alfabetu języka ukraińskiego w dwudziestoleciu międzywojennym – mgr Kamil Dwornik